Σάββατο 26 Μαΐου 2012

Ο ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ

Ομιλία του Θεολόγου κ. Διονυσίου Παπαχριστοδούλου κατα τον επίσημο εορτασμό των Τριών Ιεραρχών στον Ιερό Καθεδρικό Ναό Αγίας Σκέπης Εδέσσης (30.1.2012).


Οι επιστήμονες υπολογίζουν ότι στο Γαλαξία μας υπάρχουν 300 δισεκατομμύρια άστρα και ότι στο Σύμπαν υπάρχουν 100 δισεκατομμύρια Γαλαξίες. Τα τελευταία χρόνια επιπλέον υπολογίζουν ότι όλο αυτό το τεράστιο Σύμπαν είναι μόνο το 5% του πραγματικού
Σύμπαντος. Το υπόλοιπο 95% αποτελείται από ύλη και ενέργεια που δεν μπορούμε να αντιληφθούμε και γι’ αυτό χρησιμοποιούν τους όρους σκοτεινή ύλη και σκοτεινή ενέργεια.
Ο Μέγας Βασίλειος, ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος και ο Γρηγόριος ο Θεολόγος ερμηνεύοντας την αφήγηση της Βίβλου για τη Δημιουργία, εξηγούν ότι όλο αυτό το τεράστιο, το ασύλληπτα μεγάλο Σύμπαν το δημιουργεί κάποιο Όν που είναι το μοναδικό που υπάρχει από μόνο του, το μοναδικό άκτιστο Όν: η Αγία Τριάδα και ειδικότερα ο Υιός και Λόγος του Θεού, «δι’ Ού τα πάντα εγένοντο». Η Εκκλησία απεικονίζει τον Ιησού από τη Ναζαρέτ, να κρατάει όλο αυτό το αχανές Σύμπαν σαν μια μπάλα του χάντμπολ στο ένα Του χέρι. Οι άγιοι βλέπουν τους «λόγους των όντων», βλέπουν ότι η άκτιστη δημιουργική ενέργεια του Θεού κάμνει τον κόσμο να υπάρχει, ότι, όχι απλώς τον δημιούργησε κάποτε, αλλά ότι τον δημιουργεί συνεχώς, όπως η εικόνα που βλέπουμε στην οθόνη της τηλεόρασης συνεχώς οφείλει την ύπαρξη της στο ηλεκτρικό ρεύμα, όπως το ολόγραμμα συνεχώς το κάνει να υπάρχει η ακτίνα λέιζερ. Αν «κοπεί» το ρεύμα θα εξαφανιστεί το ον που βλέπουμε. Αν αναστείλει τη δημιουργική της δράση η θεία Χάρη θα εξαφανιστούν τα πάντα.
Το Σύμπαν αποτελείται από 100 δισεκατομμύρια γαλαξίες και μέσα στο κεφάλι μας δραστηριοποιούνται 100 δισεκατομμύρια εγκεφαλικά κύτταρα-νευρώνες. Ο ενδοκρανιακός αυτός ζελές χωρίζεται σε δύο ημισφαίρια, δύο διαφορετικούς βιολογικούς επεξεργαστές, στο αριστερό και το δεξί ημισφαίριο του εγκεφάλου.
Όταν κυριαρχούν οι λειτουργίες του αριστερού ημισφαιρίου τότε σκεφτόμαστε γραμμικά, εστιάζουμε στο παρελθόν και το μέλλον. Το αριστερό ημισφαίριο λειτουργεί σαν ένας σειριακός επεξεργαστής, γραμμικά, παράγει τη λεκτική σκέψη μαθαίνει αποστηθίζοντας, μπορεί να μάθει «απ’ έξω», θεωρητικά, ένα εγχειρίδιο με οδηγίες περί οδήγησης ποδηλάτου. Το αριστερό ημισφαίριο δημιουργεί την αίσθηση του «εγώ είμαι» και όσο εστιάζω στο «εγώ είμαι» γίνομαι άτομο, μόνο, διαχωρισμένο από ότι με περιβάλλει, διαχωρισμένο από την υπόλοιπη ανθρωπότητα.
Όταν κυριαρχούν οι λειτουργίες του δεξιού ημισφαιρίου εστιάζουμε στην παρούσα στιγμή, στο «εδώ και τώρα». Το δεξί ημισφαίριο λειτουργεί σαν ένας παράλληλος επεξεργαστής, σκέφτεται μέσω εικόνων, μαθαίνει κιναισθητικά, αυτό μαθαίνει να ποδηλατεί. Όταν αναδύονται στην αυτοσυνειδησία μας οι λειτουργίες του δεξιού ημισφαιρίου νοιώθουμε συνδεδεμένοι μεταξύ μας και με το φυσικό περιβάλλον και αυτό μας προκαλεί μια αίσθηση πληρότητας, αρμονίας, ευφορίας, μια βαθειά εσωτερική γαλήνη. Το δεξί ημισφαίριο σκέφτεται με εικόνες και σ’ αυτές τις εικόνες υπάρχει χρώμα, κίνηση, ρυθμός, μουσική, αρμονία, ομορφιά.
Στ’ ακρογιάλια του Αιγαίου, κάτω από τον γαλανό, φωτεινό ουρανό συντελέστηκε ένα θαύμα καλό κι ωφέλιμο για ολόκληρη την ανθρωπότητα. Βρέθηκε ο τρόπος να καλλιεργείται και να αναπτύσσεται το τσαγανό του ανθρώπου, βρέθηκε ο τρόπος ο θνητός να φθείρει την τρέχουσα φθορά και να νικιέται ο χρόνος, βρέθηκε ο τρόπος το αεράκι της έμπνευσης να πνέει ακόμη κι όταν το φθαρτό σαρκίο πνέει τα λοίσθια … βρέθηκε ο τρόπος να καλλιεργείται, και το «ασπρόμαυρο» αριστερό εγκεφαλικό μας ημισφαίριο, και το «πολύχρωμο», όλο ζωντάνια δεξιό· βρέθηκε ο τρόπος να διασώζεται και να κυριαρχεί το εντός παιδί, κι ο τρόπος αυτός ονομάστηκε παιδεία, ελληνική παιδεία.
Όταν εκείνη η παιδεία κυριάρχησε στις χώρες γύρω από τη Μεσόγειο, όταν η Ρωμαϊκή παγκοσμιοποίηση εδραιώθηκε σ’ Ανατολή και Δύση, το Όν που δημιουργεί και συνεχώς παράγει το ασύλληπτα τεράστιο Σύμπαν μας, ήρθε και γεννήθηκε σαν άνθρωπος στη ταπεινή Βηθλεέμ, για να μας σώσει, για να μας γλυτώσει από τη φθορά και το θάνατο. Ήρθε και μας πρόσφερε την ατέλειωτη, την αιώνια και άναρχη ζωή Του. Ήρθε και προσφέρει τον Εαυτό Του, ώστε όποιος δέχεται να Τον ακολουθεί, όποιος καταδέχεται να μετανοεί, να έχει αληθινή Ζωή. Όποιος μετανοεί, όποιος επιτρέπει να του συμβαίνει η αποδόμηση του εαυτού, όποιος επιτρέπει να πεθάνει η ψευδαίσθηση του προσώπου που μας δημιουργεί η αυτονομημένη λειτουργία του αριστερού εγκεφαλικού μας ημισφαιρίου, όποιος εκούσια προχωράει προς το θάνατο του ατόμου, όποιος επιτρέπει να του συμβεί η απέκδυση του ειδεχθούς προσωπείου που αφελώς νομίζουμε ότι είναι το πρόσωπό μας, η προσωπικότητά μας, όποιος αφήνει τη μάσκα να πέσει και σηκώνει τον σταυρό της εκούσιας κένωσης, θα φτάσει εν καιρώ να ομολογεί, «δεν ζω εγώ αλλά ζει μέσα μου ο Χριστός», εν καιρώ ή και «από πρωΐας μέχρι νυχτός», μέσα σ’ ένα εικοσιτετράωρο! Ο Θεός έγινε άνθρωπος και έδωσε τη δυνατότητα σε κάθε ταλαίπωρο, θνητό ανθρωπάκο να αποκτήσει «νουν Χριστού». Φυσικά για να συμβεί το ασύλληπτα μεγάλο, το αδιανόητο αυτό γεγονός, χρειάζεται κάποια προετοιμασία, κάποια προπόνηση, μια ασκητική· χρειάζεται καλλιέργεια της καρδιάς, χρειάζεται η Παιδεία της καρδιάς, η τέχνη του θνήσκειν. Η Παιδεία αυτή της καρδιάς επιτρέπει στο θείο Βρέφος, σε Εκείνο το ασύλληπτα, αδιανόητα άπειρο Όν που συνεχώς δημιουργεί και παράγει όλο το αχανές Σύμπαν μας, όλα τα Σύμπαντα, να αυξηθεί και να κυριαρχήσει μέσα μας, να γίνει εντός μας το Πρόσωπο, ώστε να «καταντήσωμεν εις την ενότητα της πίστεως και της επιγνώσεως του Υιού του Θεού, εις άνδρα τέλειον, εις μέτρον ηλικίας του πληρώματος του Χριστού». Εμείς τα κλήματα, Αυτός η Άμπελος. Εμείς τα μέλη του σώματος, Αυτός η Κεφαλή.
Η γιορτή των Τριών Ιεραρχών καθιερώθηκε τον 11ο αιώνα. Οι μεσαιωνικοί μας πρόγονοι αισθάνθηκαν την ανάγκη να τονίσουν την αξία της ελληνικής παιδείας, τον 11ο αιώνα, επειδή, τότε ακριβώς, φάνηκε, ότι είχε διαμορφωθεί ένας άλλος πόλος, ένας άλλος τρόπος ζωής, μια άλλη παιδεία. Μετά το Σχίσμα και εξ αιτίας του, στη Δύση, διασπάστηκε η καθολικότητα της ανθρώπινης ύπαρξης και απολυτοποιήθηκε το «μυαλό», αξιολογήθηκε μόνο η λεκτική σκέψη. Η education εστιάζει πλέον στη μονομερή καλλιέργεια των λειτουργιών του μισού μόνο εγκεφάλου, του γκρίζου αριστερού ημισφαιρίου. Όσα παιδιά τυχαίνει να είναι χαρισματικά στις λειτουργίες του δεξιού ημισφαιρίου ασφυκτιούν μέσα σε αυτό το μονόπλευρο εκπαιδευτικό σύστημα, με ποικίλους τρόπους αμύνονται, αντιδρούν και χαρακτηρίζονται υποτιμητικά ως δυσλεξικά. Ταυτόχρονα, μετά το Σχίσμα, η παιδεία της καρδιάς που επέτρεπε στο Πρόσωπο να αναδυθεί, διώχθηκε, κατασυκοφαντήθηκε, και στη θέση της αναπτύχθηκε η ανθρωποκεντρική καλλιέργεια του εγωτικού ατόμου.
Η γιορτή των Τριών Ιεραρχών μας θυμίζει ότι ολοκληρωμένος άνθρωπος δεν είναι το τέλειο κομπιούτερ, το γερό και γυμνασμένο μυαλό. Ολοκληρωμένος άνθρωπος είναι αυτός που καλλιεργεί και το μυαλό και την καρδιά, και τη διανοητική νοημοσύνη και τη συναισθηματική νοημοσύνη, αυτός που προπονεί και προάγει τις λειτουργίες και του αριστερού και του δεξιού ημισφαιρίου του εγκεφάλου. Ολοκληρωμένη παιδεία είναι αυτή που καλλιεργεί και τη λεκτική και την δια εικόνων σκέψη, που γυμνάζει και τον «λογικό» πολυμαθή γραφιά και τον «τρελούτσικο» πολυμήχανο εφευρέτη-καλλιτέχνη-ποιητή· η Παιδεία που ξέρει να ανασταίνει το Παιδί ώστε να μπορεί ο θνητός και 50 και 70 και 90 χρονών να είναι Παιδί, να είναι άνθρωπος, άνω να θρώσκει, αναβλύζοντας ζωντάνια, έμπνευση και φως· να συντηρεί τη φλόγα της έμπνευσης, να μην απογοητεύεται και να καρποφορεί εν μέσω παγετώνος, καρπούς ωφέλιμους κι ωραίους.
Οι Τρεις Ιεράρχες είναι προστάτες της Παιδείας που ξέρει να μετατρέπει την πέτρα, σε φως, της παιδείας που γεννήθηκε ακριβώς στον τόπο που ονομάζεται Ελ-λάς, ελ-φως και λας-πέτρα· της Παιδείας που ξέρει να μετατρέπει τον θνητό, από μελλοθάνατο δούλο της κοιλάδας αυτής του κλαυθμώνος, σε αθάνατο πολίτη της Βασιλείας του Θεού· από φίδι και πίθηκο σε αετό-φορέα του Υιού και Λόγου του Θεού· από εργαλείο και νούμερο, από στατιστικό μέγεθος, σε Πρόσωπο, σε παιδί που φέρει μέσα του εκείνο το Παιδίον το Νέον, τον προ αιώνων υπάρχοντα Θεό, τον Δημιουργό, τον μοναδικό που δικαιούται να λέει «Εγώ Ειμί», το Άλφα και το Ωμέγα.